ศาสนาความเชื่อและพิธีกรรม
ชาวเมี่ยนส่วนใหญ่จะนับถือเทพยดาวิญญาณบรรพบุรุษ และวิญญาณทั่วไป ทุกบ้านจะมีหิ้งบูชา เป็นที่สิงสถิตของวิญญาณบรรพบุรุษ และมีความเชื่อในเรื่องที่อยู่เหนือธรรมชาติ และสิ่งศักดิ์สิทธิ์ ตลอดจนการนับวันเดือนปี สิ่งที่เกี่ยวข้องกับชีวิตประจำวัน
โชคลางและการทำนาย พิธีกรรมที่สำคัญ จะมีพิธีกรรมการตั้งครรภ์ พิธีกรรมการเกิด การสู่ขวัญ การบวช การแต่งงาน พิธีงานศพ ขึ้นปีใหม่ และวันกรรม วันเจี๋ย
เจียบ เฝย (สาร์ทจีน) พิธีซิบตะปูงเมี้ยน เมี่ยนได้เริ่มนำเอาลัทธิเต๋ามาเป็นแนวทางในการปฎิบัติเมื่อครั้งอพยพทางเรือในช่วงคริสศตวรรษที่ 13 ความเชื่อของเมี่ยนจึงผสมผสานกันระหว่างความเชื่อเรื่องเทพ และวิญญาณ ชึ่งมีความคิดพื้นฐานในการยอมรับเรื่องอำนาจของเทพ เจ้าป่าเจ้าเขาหรือสิ่งเหนือธรรมชาติเป็นหลัก ชาวเมี่ยนเชื่อว่า ในชีวิตคนจะมีขวัญ (เวิ่น) ซ่อนอยู่ในสวนต่างๆ ของร่างกายซึ่งมีทั้งหมด 11 แห่ง คือที่ เส้นผม, ศีรษะ, ตา, หู, จมูก, ปาก, คอ, ขา, แขน, อก, ท้อง, และเท้าเมื่อเสียชีวิตไปขวัญ จะเปลี่ยนเป็นวิญญาณหรือผี (เมี้ยน) และจะสิงสถิตย์อยู่ในธรรมชาติ เช่น ในภูเขา แม่น้ำ หรือทั่วไป ซึ่ง
ปกติอำนาจของวิญญาณหรือของเหนือธรรมชาติ ในโลกจะมีความสัมพันธ์อันดีกับมนุษย์ แต่ถ้าไปทำให้ผีี้โกรธแล้วผี จะทำให้เกิดความทุกข์ทรมานและมีความเสียหายได้ เมี่ยนมีทัศนคติว่าความมั่นคง และความปลอดภัยของมนุษย์ทั้ง ขณะดำรงชีวิตอยู่และหลังจากตายไปแล้วล้วนจะขึ้นอยู่กับวิญญาณหรือภูตผีเพราะเมี่ยน เชื่อว่ามนุษย์อยู่ในความคุ้ม ครองของวิญญาณหรือภูตผี การสร้างความสัมพันธหรือติดต่อกับวิญญาณภูตผีกระทำได้โดยผ่านพิธีกรรมเท่านั้น
ภาพวาดในพิธีกรรมศักดิ์สิทธิ์
เมี้ยนฝัง - ภาพวาดในพิธีกรรมศักดิ์สิทธิ์ ภาพวาดในพิธีกรรม"เมี้ยนฝัง"ของเมี่ยนเป็นภาพบนม้วนกระดาษตามแบบศาสนาพุทธ ลัทธิเต๋า ภาพนี้ใช้ในพิธีกรรมต่าง ๆ หลายอย่าง โดยเมี่ยนจะนำมาติดกับฝาบ้านในบริเวณที่ทำพิธี หรืออาจจะแขนไว้นอกบ้านเฉพาะในบางพิธีกรรมก็ได้ ภาพเหล่านี้เป็นภาพวาดในลัทธิเต๋าแบบจีน ตามสำนักเต๋าที่เมี่ยนรับมานับถือ ภาพวาดเหล่านี้ส่วนหนึ่งถูกวาดให้มี่ลักษณะเป็นแบบเมี่ยน เพื่อให้สอดคล้องกับวัฒนธรรมความเป็นเมี่ยน ภาพวาดของผีบรรพบุรุษ (เจี๋ยฟิน) และหิ้งผีใหญ่ (ต้มหอยฟาน) จะมีคนเมี่ยนอยู่หลายจุด อีกภาพหนึ่งของเมี่ยนที่มีขนาดเล็กกว่าแสดงให้เห็น พ่านฮุ่ง ซึ่งเป็นบรรพบุรุษของเมี่ยนเองภาพวาดในพิธีกรรมทาง
ศาสนาของเมี่ยนจะทำความเข้าใจได้ง่าย ถึงแม้ว่าภาพวาดของเมี่ยนจะแสดงลักษณะของเทพยดาเหมือนกับลัทธิเต๋าแต่ภาพวาดของเมี่ยนเป็นไปตามกฎที่เข้มงวดซึ่งจะทำให้เข้าใจง่ายขึ้น ภาพวาด "เมี่ยนฝัง" ของเมี่ยน ครบชุดจะต้องประกอบด้วยภาพวาดหลักจำนวน 17 ภาพภาพวาดหลักเหล่านี้ จะเป็นไปตามลำดับของเทพยดาที่กำหนดไว้อย่างชัดเจน และยังมีภาพ "ซานหยวน" หรือ "ซานควร" อีก 2 ภาพ ภาพวาดที่สมบูรณ์จะประกอบด้วยภาพเล็กอีก 47 แบบแบบแรก จะวาดบนกระดาษยาวจำลอง เป็นสะพานเพื่อให้วิญญาณข้ามสะพานนี้ เรียกว่า สะพานมังกรแบบที่ 2 เป็นหน้ากาก กระดาษรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัส 4-5 แผ่น (ใช้ติดกับหน้าผาก)แบบที่ 3 เป็นมงกุฎกระ
เป็นตัวแทนองค์ผู้บริสุทธิ์ทั้งสาม เกียมกุย และมีภาพขนาดเล็กอีก 2 ภาพรวมอยู่ด้วย คือ แห้งเฝย จุจ้ง และเกียมเก็งภาพเหล่านี้จะถูกห่อเก็บไว้ในห่อผ้าสีแดงหรือสีขาว เก็บไว้ในตระกร้าหวายกลม ที่ทำขึ้นมาเป็นพิเศษนั้นแล้วก็แขวนไว้ข้างหิ้งผี
ความเชื่อเกี่ยวกับสถานที่
ความเชื่อเกี่ยวกับสถานที่หรือสุสานถือเป็นเรื่องที่สำคัญสำหรับเมี่ยนมาก เช่น สุสานหรือหลุมฝังศพของเมี่ยน ก่อนที่จะทำการไปฝังกระดูก หรือศพจะมีการทำพิธีถามดวง วิญญาณของผู้ตาย และเจ้าที่ก่อนว่าจะพักอยู่ไหนโดยอาจารย์ผู้ประกอบพิธีจะใช้ไข่ไก่ดิบ 1 ฟอง แล้วโยนไข่ไปเรื่อยๆ จนกว่าไข่จะแตก ถ้าไข่แตกที่ไหนก็แสดงว่าทำเลตรงนั้นดี และสามารถฝังกระดูกได้ แต่ถ้าไข่ไม่แตกก็ต้องโยนต่อไปเรื่อยๆ จนกว่าไข่จะแตก พื้นที่ฝังกระดูกหรือบริเวณสุสานของบรรพบุรุษ จะต้องทำพิธีและไปดูแลสุสานให้ดี หากทำเลที่ตั้งสุสาน
ของบรรพบุรุษไม่ดีหรือที่เมี่ยนเรียกว่า ออน ต้อย ลูกหลานก็ไม่เจริญ
ความเชื่อเกี่ยวกับป่าเขาต่าง ๆ เมี่ยนเชื่อว่าดอยทุกดอย ป่าทุกป่าจะมีเจ้าป่าเจ้าเขาและวิญญาณอยู่จำนวนมาก เมื่อเดินทางเข้าไปในป่าอาจชนใส่ เหยียบใส่ หรือทำผิดโดยที่เราไม่รู้ตัว ซึ่งอาจทำให้ดวงวิญญาณเจ้าป่าเจ้าเขาเหล่านี้ได้รับความเดือดร้อน และอาจจะจับเอาขวัญของเราไปหรือทำให้เราเจ็บป่วยได้ ดังนั้นจึงจะต้องทำพิธีกรรมขอขมาต่อดวงวิญญาณเจ้าป่าเขา
ความเชื่อเกี่ยวกับหนองน้ำ
เมี่ยนเชื่อว่าในหนองน้ำจะมีผีหรือดวงวิญญาณสิงสถิตย์อยู่มากมาย เช่น จ่าง ต๋อง ซุ้ย, เยี่ยน ฟิว เมี้ยน ถ้าเกิดหนองน้ำแห่งไหนมี จ่าง เมี้ยน อาศัยอยู่ หากคนไปรบกวน หรือทำผิดต่อ จ่าง เมี้ยน อาจจะทำให้ไม่สบายต้องทำพิธีถาม โบว้ กวา (เสี่ยงทาย) ว่าได้ไปรบกวนอะไร พอรู้แล้วก็จะต้องทำพิธีขอขมา
ความเชื่อเกี่ยวกับแม่น้ำ
ในแม่น้ำเมี่ยนมีความเชื่อว่ามีดวงวิญาณ อื่อ ฮอย ฮู่ง หรือ ซุ้ย โก้ว เมี้ยน อาศัยอยู่ มีความเชื่อว่าห้ามผู้หญิงในช่วงอยู่ไฟเอาเสื้อผ้าไปซัก อาบน้ำ หรือข้ามแม่น้ำ เพราะถือว่าผู้หญิงในช่วงอยู่ไฟร่างกายยังไม่สะอาด หากมีความจำเป็นต้องข้ามแม่น้ำก็ต้องเอากระดาษผี (เจ่ย ก๋อง) มา เ่ผาเพื่อเป็นการบอกกล่าว และขอขมาต่อเทพที่อาศัยอยู่ในแม่น้ำก่อนจึงจะข้ามน้ำได้
ความเชื่อเกี่ยวกับจอมปลวก
เมี่ยนเชื่อว่าในจอมปลวกนั้นมีสิ่งศักดิ์สิทธิ์อาศัยอยู่ และสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่อาศัยอยู่ในจอมปลวกนี้เป็นสิ่งที่คุ้มครองให้เราเดินทางปลอดภัย เมื่อเดินทางผ่านไปจะต้องเก็บเอาใบไม้ใบหญ้า มาวางไว้บนจอมปลวก เพราะถือว่าเป็นการมุงหลังคาให้กับจอมปลวกเพื่อไม่ให้จอมปลวก โดนแดดโดนฝน การที่จะทราบได้ว่าปลวกอันใดที่เป็นสถานที่ศักดิ์สิทธิ์อาศัยอยู่ จะสังเกตได้ว่า หลังจากที่คนเอาใบไม้ใบหญ้าไปวางไว้แล้ว หากจอมปลวกนั้นยังมีการสร้างดินทับใบไม้ใบหญ้าอยู่ละก็แสดงว่าที่นั้นมีความศักดิ์สิทธิ์จริง เวลาเดินทางผ่านต้องระมัดระวังห้ามปัสสาวะใกล้ๆ กับจอมปลวกหรือบางคนดวงไม่ดีแค่เดินผ่าน เมื่อ
กลับมาถึงบ้านก็ไม่สบายต้องทำพิธีขอขมา ความเชื่อเกี่ยวกับนรก-สวรรค์ เมี่ยนเชื่อว่าในขณะป็นมนุษย์อยู่นั้นหากทำแต่เรื่องที่ไม่ดี เมื่อเสียชีวิตวิญญาณจะตกนรกและวิญญาณจะไม่ได้ไปเกิดใหม่ เมื่อมีญาติเสียชีวิตหลังจาก งานศพผ่านไปไม่นาน ลูกหลานก็จะมีการทำพิธีเชิญวิญญาณคนตายมาถามว่าเป็นอย่างไรบ้าง อยู่สุขสบายหรือไม่ หากวิญญาณตกนรกหรืออยู่ ลำบากก็จะบอกให้ลูกหลานทราบ เมื่อรู้ว่าวิญญาณบรรพบุรุษตกนรกลูกหลานต้องทำพิธีเอาวิญญาณขึ้นจากนรก ทำพิธีนี้เรียก เซียว เต่ย หยัวน การขึ้นสวรรค์เชื่อว่าคนที่จะขึ้นสวรรค์ได้นั้น คือ คนที่ผ่านพิธีบวชใหญ่ (โต่ว ไซ) เพราะถือว่าเป็นคนที่มีบุญบารมี และภรรยาจะได้บุญบารมีจากสามี ซึ่งก็สามารถขึ้นสวรรค์้ได้
